Sağlıklı bağırsak florasının Korunması: Probiotik Çılgınlığı

Her yıl sağlık için faydalı bir çok besin, yöntem belirleniyor, evet işte bu deniyor, öneriliyor, kullanılıyor. Sonrasında başka bir yöntem veya besin keşfelidiyor ve bir öncekinin o kadar da faydalı olmadığı hatta bazı durumlarda zararlı bile olabileceği belirtiliyor. Bu günlerde çılgın bir probiyotik tüketimi ve önerisi söz konusu. Bu yazımda yapılan son çalışmalarla probiyotiklere biraz daha farklı açıdan ışık tutmayı amaçlıyorum.

Son birkaç yıldır probiyotiklerin sağlıklı bir bağırsak florası elde etme ve sürdürmesi üzerine önemini duymuşsunuzdur.

Faydalı bakteri, sağlık ve uzun ömür elde etmek için yeni ve daha iyi yollar arayanlar için bir çılgınlık haline geldi. Aslında, probiyotik takviyeleri satışlarının 2018 yılında 2,5 milyar dolara ulaşacağı ve probiyotik içeren yiyecek ve içecek tüketiminin 10 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir.

İlk nerede başladı?

Sağlık bakterileriler, yoğurt, lahana turşusu, kefir ve eski peynirler gibi mayalanmış gıdalarda bulunur. Fermente gıdalar M.Ö. 6000 yıllarına kadar uzanır ancak 20. yüzyılın başına kadar fermantasyonun sağlık için faydaları çok da fazla araştırılmış bir konu değildi.

En eski probiyotik çalışmalardan biri, 1935 yılında insan sindirim sistemine Lactobacillus acidophilus implantasyonunun kronik kabızlığı gidermek için kanıt bulduğu zaman yapıldı.

Ardından gelen on yıllarda bakteri araştırmaları, salmonella salgınları ve 'deli dana hastalığı' gıda güvenliği endişeleri yaratan 1980'lerin ortalarına ve sonlarına kadar azaldı. 1990'lar, bağırsaktaki bazı bakteri suşlarının avantajlarını belirlemek için daha fazla çalışma ve deneme getirdi. Ve sonuçta bu günlerde, probiyotik gıdaların, içeceklerin ve takviyelerin avantajlarını ticari bir reklamcılık görmeden bir televizyon programını izleyemezsiniz noktasına gelmiş bulunuyoruz.

Çalışmalar Probiyotiklerle Bazı sağlık sorunlarının tedavisinin mümkün bazılarının ise başarısız olduğunu gösteriyor.

Probiyotik kullanımı ile bağışıklık sisteminin ve hafızanın güçlenmesi, kötü kollesterolün düşürülmesi, kanserden metabolik birçok hastalığa kadar tedavi edilmesi vaat edilmektedir. Bütün bu sağlık sorunlarından kurtulmak ve yakalanmamak için tek yapmanız gerekenin günlük beslenmenize probiyotik eklemeniz gerektiği söylenmektedir

Peki bu vaatler hakkında yapılan çalışmalar neler?

Probiyotik bakımından zengin gıdaların ve sağlığımıza nasıl yarar sağlayabileceğinin anlaşılmasında karşılaşılan en büyük sorunlardan biri, içinde bulunan çok sayıda farklı bakteri türü olmasıdır. Bazı ürünler binlerce farklı suş içeriyor.

Lactobacillus rhamnosis, lactobacillus plantarum, lactobacillus acidophilus ve bifidobacterium longum, izole edilmiş, tek başına ve birbiriyle kombinasyon halinde incelenen suşlardan sadece birkaçıdır, ancak pek çok diğer suş ve suşların kombinasyonları henüz incelenmemiştir.

Bu gerçek, probiyotikleri ek formda ya da gıdada sindirmek suretiyle tam olarak nasıl bir yarar elde edilebileceği konusunda kesin olarak ispatlamayı son derece zorlaştırmıştır.

İrritabl Bağırsak Sendromu'nun (IBS) hafifletilmesiyle bağlantılı olarak probiyotiklerin etkisi, birçok geniş kapsamlı çalışmanın odak noktası olmuştur. Ancak bu çalışmaların sonuçları çeşitli değişken ve çelişkili sonuçlar ortaya çıkardı. Çalışmalar, hangi IBS semptomlarının probiyotik kullanımıyla tedavi edilebileceğini bulmak için tekli ve kombine suşlara baktı.

Lactobacillus plantarumun bazı çalışmalarda hastalarda gaz oluşumunu azalttığı bazı hastalarda da ise ağrıyı hafifletiği belirtilmiştir. Bununla birlikte bu bakterinin kabızlığı hafiflettiğine dair hiçbir kanıt yoktu. Hastalarda Lactobacillus acidophilus için yapılan bir başka çalışmada ağrıyı azalttığı ancak bağırsak hareketlerinin sıklığını etkilemediği gösterildi.

İlave bakteri suşlarının IBS üzerindeki etkilerine bakmak için düzinelerce çalışma yapılmıştır, ancak yine de test sonuçları arasında değişiklikler görülmüştür - bazılarının yararları vardır ve diğerleri hiç değişiklik görmemektedir.

Bifidobacterium infantis kullanan diğer çalışmalar IBS'nin tedavisinde pozitif sonuçlar verdi. Yine, probiyotiklerin etkinliğinin arkasındaki gerçek, çeşitli IBS semptomlarıyla bağlantılı bakteri suşlarının çeşitliliği çok az suş ve suş kombinasyonlarının teste tabi tutulması nedeniyle daha da karmaşıktır.

Yapılan tüm çalışmalarla en olumlu bulgular probiyotiklerin diyare tedavisinde etkin kullanımı ile ilgilidir. Journal of Pediatrics, bebeklerde nozokomiyal ishali Lactobacillus'un önemli ölçüde azaltabileceği sonucuna varılan bir araştırma yayınladı.

Bir başka bebek çalışmasında, akut ishal ve bulaşıcı ishal nedeniyle diyare tedavisinde fayda bulundu. Bununla birlikte, antibiyotik kullanımı ile ilgili diyare ile yaşlılar üzerinde probiyotiklerin etkisine bakan bir çalışmada da aynı faydalar ortaya çıkmadı.

Probiyotik kullanımının sağlıklı bağırsak florası üzerine etkili olduğu fikrine katılıyorum.

Bilim dünyasında, sağlıklı bağırsak mikrobiyotasının, insanların genel sağlığı ve gelişiminde yaşamsal önemi olduğuna ilişkin güçlü bir görüş birliği var.

Bu çalışmalar, probiyotik takviyeleri alarak hastalıkları önleyebilme hakkında pek çok soruyu cevapsız bırakırken, bu mikroskobik organizmalar hakkında hala keşfedilmesi gereken çok şey olduğunu da göstermektedir.

Ve dünyanın dört bir yanındaki bilim adamları, probiyotikleri, ciddi hastalıkların tedavisinde sağladığı yüksek faydalar hakkında hemfikir olsalar da, çoğu, hastalığın önlenmesi ve tedavisinde probiyotiklerin kullanılmasının avantajlarını keşfetmek için daha fazla çalışmanın yapılması gerektiğini kabul ederler. Ek olarak, hem sağlıklı hem de hasta bireyler üzerinde çalışmalar yapılmalıdır.

Bilim adamları, genellikle, probiyotik takviyeleri almak veya onları içeren yiyecekleri yemenin çoğu hasta grubunda güvenli olduğunu kabul etmekle birlikte, prematüre bebeklerde ve immün yetmezlik hastalıklarında probiyotik önerirken çok dikkat edilmesi gerektiğini söylüyorlar.

Yapılması Gerekenler Nedir?

Etrafta dolaşan bu bilgilerle birlikte, probiyotiklerin sizin için doğru olup olmadığına karar vermek çok zor olabilir. Sağlıklı bağırsakların genel sağlığımızın önemli bir parçası olduğuna eminim, ancak bunu başarmak için ek besinler almamız gerekiyor mu?

Çoğu beslenme uzmanı, diyetinizi size özel olarak planlayıp, izleyerek sağlıklı bir bağırsak florası elde edilebileceğine inanmaktadır. Sağlıklı sindirim omega-3 yağ asitlerinden zenginleştirilmiş gıdalar ile birlikte bitkisel besinlerin tüketimi ile başlar. Meyve ve sebzeler, balıklar ve ceviz diyetinizde mutlaka yer almalı.

Şekeri ve işlenmiş beyaz unu kesmek bağırsak sağlığınızı olumlu yönde etkileyebilir. Hayvanlarda antibiyotik kullanılması, bağırsak sağlığınızı antibiyotik kullananla aynı şekilde etkileyebileceğinden et ve süt ürünlerinden mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Bir parça sığır eti veya tavuk parçası seçerken, beslenmeden veya antibiyotiklerle tedavi edilmeden doğal olarak yetiştirilen eti seçin.

Fermente gıdalar sağlıklı bakterilerle doludur ve bu gıdaların alınmasının bağırsakta bulunan daha sağlıklı bakterilere katkıda bulunup bulunmadığını belirlemek için ek araştırmalar yapılması gerekmesine rağmen, bu gıdalara diyetinizde yer vermek potansiyel olarak sindirime yardımcı olabilir ve genellikle Herhangi bir sağlık riski oluşturmaz.

En iyi probiyotik gıdaları seçerken, ürünün "canlı veya aktif kültürler" içerdiğini gösteren etikete bakın. Kefir, yoğurt, turşu canlı veya aktif kültürlerle fermente edilmiş gıdalar için mükemmel seçeneklerdir.

Bazı ilaçlar, özellikle antibiyotikler, proton pompa inhibitörleri ve anti-inflamatuarlar, kötü bakterilere karşı mücadelenin yanı sıra iyi bağırsak bakterilerine saldırdığından mümkün olduğunca da kaçınılmalıdır.

*Yazı: Uzman Diyetisyen Nesrin Eriş

✎ Mutfağınızın olmazsa olmazı her ürün Karaca’da!